Blogs 

Onze wereld wordt steeds hectischer en voller met prikkels. Voor veel kinderen is dit een flinke uitdaging, maar voor hypersensitieve kinderen kan dit overweldigend zijn. Hypersensitieve kinderen voelen en ervaren de wereld intenser: elk geluid is scherper, elke emotie die hen bereikt, raakt dieper. Zij ervaren niet alleen hun eigen gevoelens sterker, maar vaak ook die van anderen. Dit maakt hen kwetsbaar, maar ook veerkrachtiger, vol potentie om de wereld op hun eigen manier te ervaren. Toch wordt deze gevoeligheid vaak verkeerd begrepen. Hypersensitiviteit bij kinderen wordt vaak niet herkent of begrepen door ouders, leraren of zelfs hulpverleners, wat kan leiden tot grote uitdagingen. Wat nog minder besproken wordt, is hoe deze gevoeligheid soms zijn oorsprong vindt in de diepe, onzichtbare wonden van intergenerationeel trauma.

Wat is hypersensitiviteit?

Stel je een kind voor dat in een drukke speelplaats staat. Waar andere kinderen de chaos omarmen, wordt dit kind stil, gespannen. Elke stem, elke kleur, elk geluid, raakt hen dieper dan we ons kunnen voorstellen. Dit is hypersensitiviteit. Het is alsof ze geen filter hebben tussen henzelf en de wereld om hen heen. Ze voelen alles; de vreugde, de spanning, de angst, en vaak weten ze niet hoe ze deze gevoelens een plek kunnen geven. Ze kunnen hun tranen niet tegenhouden bij de kleinste teleurstelling, of trekken zich terug bij het horen van harde stemmen. Voor deze kinderen is de wereld een constante storm van prikkels waar ze zichzelf vaak in verliezen. 

Maar hypersensitiviteit is geen gebrek of stoornis. Het is een unieke eigenschap die voortkomt uit een diepere verbinding met hun zintuigen en emoties. Ongeveer 15-20% van de kinderen is hypersensitief. Voor sommigen is dit aangeboren, voor anderen kan het versterkt worden door de omstandigheden waarin ze opgroeien (Frontiers). Voor een aantal van deze kinderen ligt de wortel van hun gevoeligheid in pijn die generaties voor hen begon: het intergenerationele trauma dat in hun families leeft.

Oorzaken van Hypersensitiviteit.

De oorzaak van hypersensitiviteit is vaak complex en niet zichtbaar. Sommige kinderen worden geboren met een zenuwstelsel dat gevoeliger is dan dat van anderen. Hun hersenen reageren sterker op sensorische en emotionele prikkels, wat hen vatbaar maakt voor overprikkeling (SpringerLink). Maar naast deze biologische aanleg zijn er ook omgevingsfactoren die hypersensitiviteit kunnen veroorzaken of versterken. 

Bijvoorbeeld, een baby die in de baarmoeder al blootgesteld werd aan veel stress, zoals angst of trauma bij de moeder, kan een verhoogde gevoeligheid ontwikkelen voor stress later in het leven (HHS.gov). Een onveilige omgeving, waar conflict en spanning de overhand hebben, kan een kind ook kwetsbaarder maken. En dan is er nog de invloed van trauma dat al lang voor hun geboorte begon. 

De verborgen last van intergenerationeel trauma.

Sommige kinderen dragen niet alleen hun eigen gevoeligheid met zich mee, maar ook de pijn van de generaties die hen voorgingen. Intergenerationeel trauma dat wordt doorgegeven van ouder op kind, vaak zonder dat je het weet. Deze kinderen kunnen diepgewortelde angst, verdriet of wantrouwen voelen, zelfs als hun eigen leven relatief veilig is. Dit is een onzichtbare erfenis van trauma, zoals het vluchten voor een oorlog, het meemaken van geweld of het leven in onderdrukking. Ouders die hun eigen trauma’s niet volledig hebben verwerkt, kunnen hun kinderen onbewust belasten met deze onverwerkte pijn (SpringerLink).

Rachel Yehuda, een vooraanstaand onderzoeker op het gebied van trauma, heeft aangetoond dat traumatische ervaringen van ouders invloed hebben zijn op de gevoeligheid van hun kinderen door epigenetische veranderingen (SpringerLink). Hierdoor kunnen deze kinderen de wereld ervaren als een plek vol dreiging, zelfs als ze zelf geen direct gevaar hebben meegemaakt. 

De grote impact op hun leven. 

Hypersensitieve kinderen die belast worden met intergenerationeel trauma, hebben het vaak moeilijk. Ze voelen zich constant gespannen, alsof ze altijd op hun hoede moeten zijn. Dit kan leiden tot gevoelens van isolatie en een diep gevoel van niet begrepen worden. Hun harten zijn vol emoties die ze niet kunnen plaatsen, hun lichamen reageren intens op de kleinste triggers. Deze kinderen hebben behoefte aan een veilige haven, maar in een wereld die vaak ruw en overweldigend is, vinden ze die veiligheid niet. 

In de klas vallen ze vaak buiten de boot. De drukte, de snelheid, de constante stroom van informatie, het is te veel voor hen. Velen van hen lopen vast in het reguliere onderwijs, waar hun uniek behoeften niet worden herkend. Ze kunnen uitvallen, niet omdat ze niet slim genoeg zijn, maar omdat de omgeving hen niet ondersteunt zoals ze dat nodig hebben (DutchReview)​ (Open Society Foundations). Het aantal hypersensitieve kinderen dat langdurig school mist of overgaat naar het speciaal onderwijs neemt toe, omdat zij zich vaak niet thuis voelen in de standaard schoolomgeving. 

Wat hebben deze kinderen nodig?

Hypersensitieve kinderen hebben vooral begrip en empathie nodig. Ze verlangen naar een omgeving waarin ze zichzelf kunnen zijn, waar ze zich veilig voelen om hun emoties te uiten zonder oordeel. Ze hebben volwassenen nodig die hen niet proberen te veranderen, maar die hun gevoeligheid erkennen en waarderen als een kracht. 

Daarnaast kunnen systemische therapie vormen waardevolle hulpmiddelen zijn voor hypersensitieve kinderen en hun ouders. Deze therapieën helpen verborgen familiepatronen en intergenerationele trauma's aan het licht te brengen en te helen. Door als gezin te werken aan betere communicatie en het herstellen van balans, kunnen kinderen leren om hun gevoeligheid te reguleren en emotionele lasten los te laten. Dit geeft hen de ruimte om zichzelf te zijn en hun unieke gevoeligheid als kracht te omarmen.

In het onderwijs is er behoefte aan verandering. Leraren moeten getraind worden om hypersensitiviteit te herkennen en om te gaan met kinderen die overprikkeld raken. Klassensituaties kunnen worden aangepast door bijvoorbeeld rustige zones te creëren, de structuur te verbeteren, introduceren van emotieregulatie-oefeningen, flexibiliteit in beoordeling, werkwijze en leertijden. Door een combinatie van deze aanpassingen kan de leeromgeving voor hypersensitieve kinderen aanzienlijk verbeteren, waardoor ze zich niet alleen beter kunnen concentreren, maar ook emotioneel gesteund voelen. (Open Society Foundations)​ (Inspectorate of Education).

De kracht van hypersensitieve kinderen. 

Hoewel hypersensitieve kinderen uitdagingen tegenkomen die veel anderen niet zullen ervaren, hebben ze ook een unieke kracht. Hun diepe gevoeligheid kan hen helpen om emotionele intelligentie en empathie te ontwikkelen die verder reikt dan hun leeftijd. Ze voelen de wereld op een manier die ons eraan herinnert dat emoties en verbindingen er echt toe doen. 

Maar ze kunnen die kracht pas ten volle benutten als wij, als ouders, opvoeders en hulpverleners, hen die veilige ruimte bieden om te groeien. Door te luisteren, te ondersteunen en hen te helpen navigeren door hun intense ervaringen. Zo kunnen we ervoor zorgen dat ze opbloeien en een positieve impact maken op de wereld om hen heen. 

Referenties:

• Yehuda, R. (2014). "Intergenerational Transmission of Trauma Effects: Putative Role of Epigenetic Mechanisms." World Psychiatry.
• Miller, L. J. (2006). "Sensory Processing Disorder: Implications for Multidisciplinary Care."
• Onderwijsinspectie Nederland (2023). "State of Education 2023"​ (Inspectorate of Education).